Trong lĩnh vực kỹ thuật, việc đọc hiểu các sơ đồ mạch là kỹ năng cơ bản và quan trọng nhất đối với mọi kỹ thuật viên. Đặc biệt, đối với hệ thống thủy lực, các ký hiệu đóng vai trò như một ngôn ngữ chung toàn cầu. Theo tiêu chuẩn ISO 1219-1:2012, các ký hiệu thủy lực đã được quy định cụ thể nhằm giúp người dùng dễ dàng thiết kế, lắp đặt và bảo trì hệ thống. Tại Công ty TNHH giải pháp tự động hóa và thủy lực Hà Nội, chúng tôi luôn chú trọng việc cung cấp kiến thức chuẩn xác để khách hàng có thể vận hành thiết bị một cách an toàn và hiệu quả nhất. Bài viết này sẽ đi sâu vào giải thích các ký hiệu van thủy lực phổ biến hiện nay.
1. Tầm quan trọng của việc hiểu ký hiệu van thủy lực
Hệ thống thủy lực bao gồm rất nhiều thành phần như bơm, xi lanh, bộ lọc và quan trọng nhất là các loại van. Mỗi loại van có một chức năng riêng biệt từ điều khiển áp suất, lưu lượng đến hướng đi của dòng chất lỏng. Nếu không nắm vững các ký hiệu này, việc kết nối sai lệch có thể dẫn đến hỏng hóc thiết bị, thậm chí gây mất an toàn trong quá trình vận hành.
Việc hiểu rõ ký hiệu không chỉ giúp bạn đọc được bản vẽ mà còn hỗ trợ đắc lực trong công tác sửa chữa và bảo trì định kỳ. Công ty TNHH giải pháp tự động hóa và thủy lực Hà Nội khuyến nghị các kỹ sư cần cập nhật liên tục các tiêu chuẩn quốc tế để tối ưu hóa hiệu suất làm việc của hệ thống.
2. Ký hiệu van an toàn thủy lực (Relief Valve)
Van an toàn là thiết bị không thể thiếu với chức năng chính là ổn định và bảo vệ hệ thống khỏi tình trạng quá áp. Khi áp suất trong mạch vượt quá ngưỡng định mức đã được cài đặt sẵn, van sẽ tự động mở để dẫn dầu chảy ngược về thùng chứa.
Quá trình này giúp bảo vệ bơm thủy lực, động cơ, motor và hệ thống đường ống khỏi sự phá vỡ khi áp suất tăng cao đột ngột. Trên bản vẽ, ký hiệu van an toàn thường được thể hiện bằng một hình vuông có mũi tên chỉ hướng dòng chảy và một lò xo điều chỉnh áp suất ở bên cạnh. Hoạt động của van sẽ dừng lại và đóng kín khi áp suất hạ xuống mức an toàn.
3. Ký hiệu van một chiều và van tiết lưu
Van một chiều (Check Valve)
Đúng như tên gọi, loại van này chỉ cho phép chất lỏng đi theo một chiều duy nhất và ngăn cản dòng chảy ngược lại. Chức năng này giúp bảo vệ bơm thủy lực và chống tình trạng tụt xi lanh khi hệ thống đang tải nặng. Tùy vào yêu cầu công suất, người ta có thể dùng van một chiều thông thường hoặc loại có lò xo để tăng độ nhạy.
Van tiết lưu (Flow Control Valve)
Van tiết lưu được sử dụng để điều chỉnh lưu lượng dòng chảy, từ đó kiểm soát tốc độ của các cơ cấu chấp hành như xi lanh hay motor. Ký hiệu của van tiết lưu trên sơ đồ thường có hình dạng hai đường cong đối xứng, thể hiện sự thu hẹp của dòng chảy.
4. Ký hiệu van giảm áp (Pressure Reducing Valve)
Van giảm áp là một trong ba nhóm van chính và cực kỳ phổ biến trong các hệ thống thủy lực phức tạp. Chức năng cốt lõi của nó là giữ cho áp suất ở cửa ra luôn thấp hơn áp suất ở cửa vào.
Đây được xem là giải pháp tiết kiệm hiệu quả khi hệ thống chỉ sử dụng một nguồn bơm lớn nhưng lại cần nhiều mức áp suất khác nhau cho các mạch nhánh. Trong nhiều trường hợp, van giảm áp còn được gọi là van an toàn theo áp suất làm việc. Ký hiệu của nó khá tương đồng với van an toàn nhưng có đường trích áp từ phía cửa ra để điều khiển việc đóng mở.
5. Ký hiệu các loại van phân phối (Van đảo chiều)
Van phân phối (directional control valve) được dùng để điều khiển hướng đi của dầu thủy lực đến các bộ phận khác nhau. Các loại van này được định nghĩa dựa trên số cửa và số vị trí làm việc.
- Van phân phối 3/2: Gồm 3 cửa (vào, xả, làm việc) và 2 vị trí. Loại van này thường dùng để điều khiển xi lanh một chiều.
- Van phân phối 4/3: Đây là loại phổ biến nhất hiện nay với 4 cửa (P: vào, T: xả, A, B: làm việc) và 3 vị trí (Trái, Phải, Giữa). Ở vị trí giữa, tùy loại lõi van mà các cửa có thể đóng hoàn toàn hoặc thông nhau để hồi dầu.
- Van phân phối 5/2: Thường dùng cho hệ thống khí nén hoặc thủy lực yêu cầu xi lanh tiến lùi liên tục với 5 cửa và 2 vị trí làm việc.
- Van phân phối 5/3: Có 5 cửa và 3 vị trí, giúp điều khiển xi lanh tiến, lùi hoặc đứng yên tại chỗ một cách linh hoạt. Đây là lựa chọn hàng đầu cho các hệ thống truyền động cần độ chính xác cao.
6. Ký hiệu các dòng van công nghiệp khác (Van bi, Van cầu, Van bướm)
Ngoài các van điều khiển chuyên dụng, trong hệ thống đường ống thủy lực còn sử dụng các loại van khóa/mở thủ công:
- Van cầu (Globe Valve): Ký hiệu là một chấm tròn nhỏ nằm giữa hai đỉnh tam giác, dùng để điều chỉnh lưu chất.
- Van cổng (Gate Valve): Ký hiệu là hai hình tam giác đối đỉnh có đường thẳng đứng ở giữa, thích hợp cho dòng chảy thẳng và áp lực cao.
- Van bướm (Butterfly Valve): Sử dụng ký hiệu hình chữ Z nằm ngang với chấm tròn ở giữa, dùng để đóng mở nhanh bằng cách xoay đĩa van.
- Van bi (Ball Valve): Hoạt động nhờ một viên bi rỗng có lỗ, có thể xoay 90 độ để đóng hoặc mở dòng chảy.
7. Các ký hiệu cơ cấu chấp hành và điều khiển đi kèm
Để một chiếc van hoạt động, nó cần có các bộ phận điều khiển (actuators). Các ký hiệu này thường được vẽ ở hai đầu của hình vuông biểu thị vị trí van:
- Điều khiển bằng tay: Nút nhấn, đòn bẩy, bàn đạp.
- Điều khiển cơ khí: Lò xo, cam, con lăn.
- Điều khiển điện: Cuộn dây điện từ (solenoid) đơn hoặc tỷ lệ.
- Điều khiển bằng áp suất: Sử dụng khí nén hoặc chính dòng dầu thủy lực để kích hoạt van.
Hiểu rõ các ký hiệu này giúp bạn biết được van được kích hoạt bằng cách nào: ấn nút, gạt cần hay tự động bằng điện từ. Nếu bạn đang tìm kiếm các giải pháp tự động hóa tối ưu, Công ty TNHH giải pháp tự động hóa và thủy lực Hà Nội luôn sẵn sàng tư vấn và cung cấp các thiết bị chuẩn hóa quốc tế.
Kết luận
Việc nắm vững các ký hiệu van thủy lực không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là chìa khóa để làm chủ công nghệ và đảm bảo an toàn sản xuất. Hy vọng bài viết này đã mang lại cái nhìn tổng quan và hữu ích cho quý khách hàng và bạn đọc.
Nếu bạn có nhu cầu mua sắm thiết bị, thiết kế bộ nguồn hay cần hỗ trợ kỹ thuật chuyên sâu về thủy lực, hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được phục vụ chuyên nghiệp nhất.
Thông tin liên hệ:
- Tên công ty: Công ty TNHH giải pháp tự động hóa và thủy lực Hà Nội
- Hotline: 0974.862.871- 0963.005.876 – 0964.228.515
- Email: vannm61@wru.vn, ngoctantlhn@gmail.com, caotlhn6268@gmail.com
- Văn phòng: Số nhà 63, ngõ 750 Đường Kim Giang, Phường Thanh Liệt, TP Hà Nội
- Website: https://thuyluctdh.com/
